काठमाडौं, ३ पुस : नेपालबाट दैनिक २० करोड ६५ लाख रुपैयाँ अवैध रूपमा बाहिरिएको एक प्रतिवेदनले देखाएको छ। ग्लोबल फाइनान्सियल इन्टिग्रिटी (जीआईएफ) को प्रतिवेदन अनुसार नेपालबाट सन् २००३ देखि २०१२ सम्मको अवधिमा प्रतिवर्ष औसत सात अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ बाहिरिएको हो।
अमेरिकाको वासिंगटन डीसीस्थित जीआईएफको प्रतिवेदन अनुसार विविध अपराध, भ्रष्टाचार, करछलीलगायतमार्फत कमाएको कालोधन यसरी बाहिरिएको छ। तर, पछिल्ला वर्ष भने यो क्रम घटेको छ। सन् २०१२ मा मात्र नेपालबाट १० अर्ब ६० करोड कालोधन बाहिरिएको छ। सन् २०११ मा ६४ अर्ब ५० करोड बाहिरिएको थियो।
प्रतिवदेनका अनुसार सन् २०१० मा भने सबैभन्दा बढी अर्थात् एक खर्ब ८८ अर्ब अवैध धन बाहिरिएको थियो। लम्बिँदो राजनीतिक संक्रमणको फाइदा उठाएर भ्रष्टाचारीले देशबाट अवैध धन बाहिर लगेको हुन सक्ने नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्वगभर्नर दीपेन्द्रबहादुर क्षेत्रीले बताए। लम्बिँदो राजनीतिक संक्रमणकालले सरकार कमजोर बनेका बेला अवैध धन ओसारपसार गर्न सहज भएको उनको निष्कर्ष छ।
प्रतिवेदनमा विकासशील राष्ट्रबाट प्रतिवर्ष १० खर्ब अमेरिकी डलरबराबरको अवैध धन पश्चिमा मुलुकमा जाने गरेको उल्लेख छ। ग्लोबल फाइनान्सियल इन्टिग्रिटीका अनुसार प्रतिवेदन विभिन्न राष्ट्रले अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषमा बुझाएको आयातनिर्यात तथा भुक्तानी सन्तुलनको विवरणमा आधारित छ। प्रतिवेदनको प्रक्षेपण अनुसार विकासशील राष्ट्रबाट प्रतिदिन करिब तीन अर्ब अमेरिकी डलरबराबरको अवैध धन पश्चिमा मुलुकमा जाने गरेको छ।
सन् २०१२ मा मात्र विकासशील देशबाट नौ खर्ब ९१ अर्ब अमेरिकी डलरबराबरको कालोधन बाहिरिएको छ। प्रतिवेदनले विकासशील राष्ट्रले पाउने विकास सहायताभन्दा धेरै ती देशबाट विविध अपराध, भ्रष्टाचार तथा करछलीको अवैध कालोधन बाहिरिने गरेको पनि बताएको छ। तर, अघिल्ला वर्षको तुलनामा अवैध धन बाहिरिने क्रम घटेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। ‘पछिल्ला वर्ष सम्पत्ति शुद्धीकरणका कानुनमा नेपाललगायत धेरै देश सचेत हुँदै गएकोले कालोधन बाहिरिने क्रममा सुस्तता आएको हुन सक्ने ग्लोबल फाइनान्सियल इन्टिग्रिटीको अनुमान छ।
प्रतिवेदनमा विकासशील राष्ट्रबाट प्रतिवर्ष १० खर्ब अमेरिकी डलरबराबरको अवैध धन पश्चिमा मुलुकमा जाने गरेको उल्लेख छ।
नेपालले पनि अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबद्धताअनुसार अवैध सम्पत्ति ओसारपसारमा हाल कडा कानुन बनाएर लागू गरिसकेको छ। स्रोत नखुलेका तथा शंकास्पद सम्पत्तिबारे पनि सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान विभागले तथा विभिन्न निकायले छानबिन गर्ने क्रम पनि बढेको छ। प्रतिवेदनले विकासशील राष्ट्रबाट भइरहेको चुहावट रोक्न अवैध धन ओसारपसारको कानुन पालनामा कडाइ गर्नुपर्ने पनि बताएको छ।
प्रतिवेदनअनुसार अवैध धन बाहिरिने मुलुकको अग्रपंक्तिमा नेपालका उत्तरी तथा दक्षिणी छिमेकी चीन र भारत रहेका छन्। अध्ययनका अनुसार कालोधन बाहिरिने मुलुकमा चीन सबैभन्दा अगाडि छ।
चीनबाट सन् २००३ देखि २०१२ सम्मकोको अवधिमा प्रतिवर्ष औसत एक खर्ब २५ अर्ब अमेरिकी डलर कालोधन बाहिरिएको छ। यस्तै, अवैध धन बाहिरिने मुलुकमा भारत चौथौ स्थानमा छ। भारतबाट गएको एक दशकमा औसतमा प्रतिवर्ष ४४ अर्ब अमेरिकी डलर कालोधन बाहिरिएको छ।
प्रतिवेदनका अनुसार रूस र मेक्सिको धेरै कालोधन बाहिरिने दोस्रो तथा तेस्रो मुलुकमा पर्दछन्। रसियाबाट प्रतिवर्ष औसतमा ९७ अर्ब ३८ करोड तथा मेक्सिकोबाट प्रतिवर्ष औसतमा ५१ अर्ब ४४ करोड अमेरिकी डलर कालोधन बाहिरिएको प्रतिवेदनले जनाएको छ। अन्नपूर्णपोष्ट
