१) मधेस आन्दोलनका नेता
मधेस आन्दोलनको नेतृत्व गर्छौं भनेर उफ्रिने राजेन्द्र महतो, हृदयेश त्रिपाठी, महन्थ ठाकुरहरु पञ्चायतदेखि अहिलेसम्म कैयौं पटक मन्त्री भएका छन्, सधैं राजनीतिको केन्द्रमा बसेका छन्, लाभ लिएका छन्, आफ्ना छोराछोरी काठमान्डु र विदेश राखेका छन् । ‘एक दल एक व्यक्ति’ गराएर सारा मधेस आन्दोलनलाई बदनाम गरेका छन् । विकासको नाममा गुण्डागर्दीबाहेक यिनीहरुले केही गरेका छैनन् । अहिले आएर एक्कासि उनीहरु कसरी क्रान्तिकारी र मधेसी अधिकारका ‘मसिहा’ भए ? कसरी दोस्रो दर्जाका नागरिक भए ? उनीहरुको सम्पत्ति जाँचेर हेर्ने हो ? महतो, गच्छदार, त्रिपाठी वा ठाकुरका काठमाडौंका घर, घडेरी कति करोडका छन् ? उनीहरु केपी ओली या प्रचन्डभन्दा कुनै कोणबाट कम शोषक छन् ? पद या आफूले भनेजस्तो नभएको झोंकमा उनीहरुले जे भन्दिए पनि मधेसी जनताले पत्याउने ? महन्थ ठाकुर र हृदयेश त्रिपाठी वा राजेन्द्र महतोको निर्वाचन क्षेत्र त कायापलट हुनुपर्ने हो नि यति सक्षम मधेसी नेता हुँदा । जलेश्वर जाने बाटो हेर्नुस्, सर्लाही जिल्ला हेर्नुस् । आफू केही नगर्ने अनि दोष अरुलाई थुपारेर मान्छे मार्न उक्साउने ?
२) आरक्षणमा मधेसी
जसरी मधेस सबै एउटै हो भनिन्छ, वास्तविकता त्यो होइन । सरकार मधेसको नाममा दिइने एकमुष्ट आरक्षण बन्द गर र त्यस्लाई डिमार्केसन गर । मधेसमा माथिल्ला र तल्ला जात छैनन् ? मधेसमा आदिवासी र आप्रवासी छैनन् ? मधेसमा दलित छैनन् ? सबैलाई किन मधेसको नामको कोटा ? मधेसी दलित र थारुहरुलाई बढी आरक्षण र माथिल्लो जातका मधेसीलाई कम आरक्षण दिइयोस् । हामी सबैले देखेको यथार्थ के हो भने देशमा सबैभन्दा बढी पीडित कोही छन् भने मधेसी दलित छन् र ती मधेसी सामन्तहरुबाटै धेरै पीडित छन् । यिनै त्रिपाठी, यिनै महतो र यिनै ठाकुरहरुबाट पीडित छन् । अहिले फेसबुकमा मधेस भनेर उफ्रिने कुनचाहिँ झ्याँसले आफूले मधेसको नाममा पाएको कोटा मुसहर या डुमलाई दिऊँ, मलाई आवश्यक छैन भनेको छ ? भेट्टाएको सबै आफैंले ओगट्ने अनि मधेस पीडित भो भन्ने ? तिमीहरुले पीडित गराएको छैनौ मधेसका गरिबलाई ? तिमीहरुले कोटा पाएसम्म नछोड्ने अनि पहाडेले सके भन्ने ? राज्यको विशेष सुविधा लिने अनि काला झन्डा राखेर बकबक गरेर तीनबित्ता उफ्रिने ? मधेस आरक्षणको गलत प्रयोग रोकिनुपर्छ । मधेसका दलित, आदिवासी र पछाडि पारिएका समुदायले बढी आरक्षण पाउनुपर्छ–– माथिल्ला जात, मधेसका एलिट र पहुँचवालाले कम ।
जसरी मधेस सबै एउटै हो भनिन्छ, वास्तविकता त्यो होइन । सरकार मधेसको नाममा दिइने एकमुष्ट आरक्षण बन्द गर र त्यस्लाई डिमार्केसन गर । मधेसमा माथिल्ला र तल्ला जात छैनन् ? मधेसमा आदिवासी र आप्रवासी छैनन् ? मधेसमा दलित छैनन् ? सबैलाई किन मधेसको नामको कोटा ? मधेसी दलित र थारुहरुलाई बढी आरक्षण र माथिल्लो जातका मधेसीलाई कम आरक्षण दिइयोस् । हामी सबैले देखेको यथार्थ के हो भने देशमा सबैभन्दा बढी पीडित कोही छन् भने मधेसी दलित छन् र ती मधेसी सामन्तहरुबाटै धेरै पीडित छन् । यिनै त्रिपाठी, यिनै महतो र यिनै ठाकुरहरुबाट पीडित छन् । अहिले फेसबुकमा मधेस भनेर उफ्रिने कुनचाहिँ झ्याँसले आफूले मधेसको नाममा पाएको कोटा मुसहर या डुमलाई दिऊँ, मलाई आवश्यक छैन भनेको छ ? भेट्टाएको सबै आफैंले ओगट्ने अनि मधेस पीडित भो भन्ने ? तिमीहरुले पीडित गराएको छैनौ मधेसका गरिबलाई ? तिमीहरुले कोटा पाएसम्म नछोड्ने अनि पहाडेले सके भन्ने ? राज्यको विशेष सुविधा लिने अनि काला झन्डा राखेर बकबक गरेर तीनबित्ता उफ्रिने ? मधेस आरक्षणको गलत प्रयोग रोकिनुपर्छ । मधेसका दलित, आदिवासी र पछाडि पारिएका समुदायले बढी आरक्षण पाउनुपर्छ–– माथिल्ला जात, मधेसका एलिट र पहुँचवालाले कम ।
३) मधेस र भारत
सिधै ‘भारत वेलकम’ लेख्ने, पारि गएर आफ्नो देशमा ढुंगा हान्ने, आफ्नो देशलाई जथाभावी भन्ने, आफ्नो देश र पहिचानको हरसम्भव अपमान गर्ने अनि ‘हामीलाई भारतीय देख्यो’ भनेर उफ्रिने ? स्वाँठहरू । तिम्रो पहिचान पहिचान हो, अरुको पहिचान पहिचान होइन ? अरुलाई जे मन लाग्यो, त्यही भनेर अपमान गर्ने अनि आफूलाई केही भन्दा ‘हामी दोस्रो दर्जाको भयौं’ भन्ने रोइलो ? तिमीले हेपेर जे मन लाग्यो भन्ने, नानाभाँती बोल्ने मान्छेहरु चाहिँ मान्छे होइनन् ? आफ्नो आत्मसम्मान गजप, अरुको आत्मसम्मान बाबाजीका ठुल्लु ?
सिधै ‘भारत वेलकम’ लेख्ने, पारि गएर आफ्नो देशमा ढुंगा हान्ने, आफ्नो देशलाई जथाभावी भन्ने, आफ्नो देश र पहिचानको हरसम्भव अपमान गर्ने अनि ‘हामीलाई भारतीय देख्यो’ भनेर उफ्रिने ? स्वाँठहरू । तिम्रो पहिचान पहिचान हो, अरुको पहिचान पहिचान होइन ? अरुलाई जे मन लाग्यो, त्यही भनेर अपमान गर्ने अनि आफूलाई केही भन्दा ‘हामी दोस्रो दर्जाको भयौं’ भन्ने रोइलो ? तिमीले हेपेर जे मन लाग्यो भन्ने, नानाभाँती बोल्ने मान्छेहरु चाहिँ मान्छे होइनन् ? आफ्नो आत्मसम्मान गजप, अरुको आत्मसम्मान बाबाजीका ठुल्लु ?
४) कहाँ छ विभेद ?
हो ! विभेद थियो र छ । संसारको कुन देशमा यो एकै दिनमा अन्त्य भएको छ, देखाउनुस् । अमेरिकामा काला जातिका मान्छे राष्ट्रपति हुन झन्डै २५० वर्ष लाग्यो, अहिले पनि विभेद उत्तिकै छ । तिमीले आदर्श मान्ने भारतमा दक्षिण भारतीय र बिहारीलाई केन्द्रले गर्ने व्यवहार हेर । गफ दिएर हुन्छ ? नेपालमा विभेद कम हुँदै गएको छैन ? आरक्षण, पहिचानका कुरा, विशेष आयोग, विभेदको अन्त्यलगायतका कुरा उपलब्धि होइनन् ? पहिलो राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति मधेसी हुनु उपलब्धि होइन ? अनि विभेद हटाउनका लागि चेतना जगाउने, मिलेर बस्न सिकाउने कि भड्काएर, उफ्रेर, मान्छे मार्न उक्साएर, तेरिमा फलानथोक भनेर ? तिमीले मध्यमार्गी धेरैलाई र्याडिकल बनाउँदै गइरहेका त छैनौ आफ्नो बकम्फुसे बकबकले ? तिमीलाई हतार भो भनेर समाज सबै एकैपटक उलटफेर हुनुपर्ने ? तिमीले भनेजस्तो संरचना र परिवर्तन एकै छुमन्तरमा हुनुपर्ने ?
हो ! विभेद थियो र छ । संसारको कुन देशमा यो एकै दिनमा अन्त्य भएको छ, देखाउनुस् । अमेरिकामा काला जातिका मान्छे राष्ट्रपति हुन झन्डै २५० वर्ष लाग्यो, अहिले पनि विभेद उत्तिकै छ । तिमीले आदर्श मान्ने भारतमा दक्षिण भारतीय र बिहारीलाई केन्द्रले गर्ने व्यवहार हेर । गफ दिएर हुन्छ ? नेपालमा विभेद कम हुँदै गएको छैन ? आरक्षण, पहिचानका कुरा, विशेष आयोग, विभेदको अन्त्यलगायतका कुरा उपलब्धि होइनन् ? पहिलो राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति मधेसी हुनु उपलब्धि होइन ? अनि विभेद हटाउनका लागि चेतना जगाउने, मिलेर बस्न सिकाउने कि भड्काएर, उफ्रेर, मान्छे मार्न उक्साएर, तेरिमा फलानथोक भनेर ? तिमीले मध्यमार्गी धेरैलाई र्याडिकल बनाउँदै गइरहेका त छैनौ आफ्नो बकम्फुसे बकबकले ? तिमीलाई हतार भो भनेर समाज सबै एकैपटक उलटफेर हुनुपर्ने ? तिमीले भनेजस्तो संरचना र परिवर्तन एकै छुमन्तरमा हुनुपर्ने ?
५) अपराधलाई बल
जुन हिसाबको आन्दोलन भइरहेको छ, त्यसले तस्कर या अपराधीलाई फाइदा भइरहेको छ । अधिकारको मागसँगै अपराध बढेको देखेका छौ ? पुलिस चौकी हट्यो, सुरक्षा कमजोर भो भने कस्लाई फाइदा हुन्छ ? तिमीहरुको निसाना बारम्बार पुलिसमात्रै हुनुको कारण के हो ? पुलिसले दमन गर्यो, बकाइदा माग राख वार्तामा, छानबिन गराऊ, कारबाही गराऊ, म पनि सँगै जान्छु । तर तिम्रो आन्दोलनको आडमा आपराधिक काम गर्नेलाई समातेर बुझाउन सक्छौ ? भोलि तिमीले राज्य जितौला, त्यतिबेला कानुनको शासन चाहिन्न ? यत्रो विद्वान समुदाय र राजनीतिको केन्द्रमा रहेकाले गरेको प्रजातान्त्रिक अभ्यास यही हो ? लाजको पसारो ।
जुन हिसाबको आन्दोलन भइरहेको छ, त्यसले तस्कर या अपराधीलाई फाइदा भइरहेको छ । अधिकारको मागसँगै अपराध बढेको देखेका छौ ? पुलिस चौकी हट्यो, सुरक्षा कमजोर भो भने कस्लाई फाइदा हुन्छ ? तिमीहरुको निसाना बारम्बार पुलिसमात्रै हुनुको कारण के हो ? पुलिसले दमन गर्यो, बकाइदा माग राख वार्तामा, छानबिन गराऊ, कारबाही गराऊ, म पनि सँगै जान्छु । तर तिम्रो आन्दोलनको आडमा आपराधिक काम गर्नेलाई समातेर बुझाउन सक्छौ ? भोलि तिमीले राज्य जितौला, त्यतिबेला कानुनको शासन चाहिन्न ? यत्रो विद्वान समुदाय र राजनीतिको केन्द्रमा रहेकाले गरेको प्रजातान्त्रिक अभ्यास यही हो ? लाजको पसारो ।
६) इतिहास पढ, श्रीलंकालाई हेर
जुन भारतले पिठ्युँमा धाप मार्यो भनेर मक्ख छौ, यो लेख पढ्न छाडेर एकछिन इतिहास पढ । श्रीलंकाका तमिललाई पहिले उकासेर, खुवाएर, तालिम दिएर, लड्न पठाएर आफैं गएर र अन्त्यमा कसरी समाप्त गर्यो ? त्यो दिल्ली हो, त्यस्लाई तिम्रो माया छ भन्ने ठान्छौ भने ठूलो दृष्टिभ्रममा छौ । आफ्नै देशमा भन, पहिले संविधान राम्ररी पढ, यहाँ-यहाँ भएन भनेर तार्किक बहस गर, आफ्ना कुरा जनतालाई बुझाऊ । आफ्ना क्षेत्रका मान्छेलाई ५० दिन बन्दको मारमा पारेर कसलाई बढी बेफाइदा गराइरहेका छौ ? आफ्ना सन्तान या आफू काठमान्डु र विदेशतिर बसेर गरिबका छोराछोरीलाई गोली खान जा भन्दिने ? लाज छैन ?
जुन भारतले पिठ्युँमा धाप मार्यो भनेर मक्ख छौ, यो लेख पढ्न छाडेर एकछिन इतिहास पढ । श्रीलंकाका तमिललाई पहिले उकासेर, खुवाएर, तालिम दिएर, लड्न पठाएर आफैं गएर र अन्त्यमा कसरी समाप्त गर्यो ? त्यो दिल्ली हो, त्यस्लाई तिम्रो माया छ भन्ने ठान्छौ भने ठूलो दृष्टिभ्रममा छौ । आफ्नै देशमा भन, पहिले संविधान राम्ररी पढ, यहाँ-यहाँ भएन भनेर तार्किक बहस गर, आफ्ना कुरा जनतालाई बुझाऊ । आफ्ना क्षेत्रका मान्छेलाई ५० दिन बन्दको मारमा पारेर कसलाई बढी बेफाइदा गराइरहेका छौ ? आफ्ना सन्तान या आफू काठमान्डु र विदेशतिर बसेर गरिबका छोराछोरीलाई गोली खान जा भन्दिने ? लाज छैन ?
७) कुहिएका अनुहार
आन्दोलनका इस्यु नयाँ हुन्, मान्छे र पात्र उही कुहिएकै हुन् । यी मान्छे हुन्जेल सुधार हुन्छ भनेर सोच्छौ भने भाँडमे जाऊ । हिजो पहिलो संविधानसभामा सबैथोक पाउने अवस्था हुँदा छोडेर हिँड्ने को ? यिनै उपेन्द्र यादव, राजेन्द्र महतो, महन्त ठाकुर वा त्रिपाठी होइनन् ? जब-जब आफू सत्ताबाहिर पर्ने अवस्था आउँछ, किन तब-तब मात्र मधेसीले अधिकार नपाएका कुरा उठ्छन् ? मधेस आन्दोलनको उपलब्धि यिनै वर्षौंदेखि भ्रष्टाचारमा कुहिएका केही टाउकेलाई सधैं सत्तामा टिकाइराख्न हो ? होइन भने ट्विटर/फेसबुकमा कराउन छोडेर नेतृत्व लेऊ मधेस आन्दोलनको र सही दिशा देऊ आन्दोलनलाई । नत्र आफ्नो निहित स्वार्थ बोकेर हिँडेको एउटा जत्थाको मनपरी मागमा आफ्नो अन्धसमर्थन देखाउने हो भने आफूलाई बुद्धिजीवी भन्न छाड ।
आन्दोलनका इस्यु नयाँ हुन्, मान्छे र पात्र उही कुहिएकै हुन् । यी मान्छे हुन्जेल सुधार हुन्छ भनेर सोच्छौ भने भाँडमे जाऊ । हिजो पहिलो संविधानसभामा सबैथोक पाउने अवस्था हुँदा छोडेर हिँड्ने को ? यिनै उपेन्द्र यादव, राजेन्द्र महतो, महन्त ठाकुर वा त्रिपाठी होइनन् ? जब-जब आफू सत्ताबाहिर पर्ने अवस्था आउँछ, किन तब-तब मात्र मधेसीले अधिकार नपाएका कुरा उठ्छन् ? मधेस आन्दोलनको उपलब्धि यिनै वर्षौंदेखि भ्रष्टाचारमा कुहिएका केही टाउकेलाई सधैं सत्तामा टिकाइराख्न हो ? होइन भने ट्विटर/फेसबुकमा कराउन छोडेर नेतृत्व लेऊ मधेस आन्दोलनको र सही दिशा देऊ आन्दोलनलाई । नत्र आफ्नो निहित स्वार्थ बोकेर हिँडेको एउटा जत्थाको मनपरी मागमा आफ्नो अन्धसमर्थन देखाउने हो भने आफूलाई बुद्धिजीवी भन्न छाड ।
८) अंगिकृत र प्रतिनिधित्वको फन्डा
अंगिकृत नागरिकता लिनेबित्तिकै सिधै मन्त्री किन बन्नुपरो ? सांसदसम्म बन्न पाइने लेखेकै छ त । रैथाने मधेसी ठूला पदमा भए हुन्न ? अंगिकृत नागरिकता लिनेबित्तिकै मुख्यमन्त्री वा मन्त्री बन्नुपर्ने कारण के हो ? यसको उद्देश्य के हो ? तिमीले आदर्श मान्ने भारतमा २८२ मा एकजना पनि बीजेपी सभासद मुसलमान छैनन्, २.४५ करोड भोट भएको बहुजन समाज पार्टीको एउटा पनि सभासद छैन, महिला कति छन् हेरेका छौ ? उनीहरुको भन्दा हाम्रो हालको प्रतिनिधित्व समवेशी छैन ? छैन भनेर प्रमाणित गर, सक्छौ ? हुती छ ? उनीहरुको देशमा ४५ हजारदेखि २९ लाखसम्म भोटर भएको क्षेत्र हुन हुने, हाम्रोमा जनसंख्याका आधारमा सबै किन हुनुपर्ने ? हुने-नहुने जे पनि भन्दिने क्रान्तिकारी बन्ने होडमा ?
अंगिकृत नागरिकता लिनेबित्तिकै सिधै मन्त्री किन बन्नुपरो ? सांसदसम्म बन्न पाइने लेखेकै छ त । रैथाने मधेसी ठूला पदमा भए हुन्न ? अंगिकृत नागरिकता लिनेबित्तिकै मुख्यमन्त्री वा मन्त्री बन्नुपर्ने कारण के हो ? यसको उद्देश्य के हो ? तिमीले आदर्श मान्ने भारतमा २८२ मा एकजना पनि बीजेपी सभासद मुसलमान छैनन्, २.४५ करोड भोट भएको बहुजन समाज पार्टीको एउटा पनि सभासद छैन, महिला कति छन् हेरेका छौ ? उनीहरुको भन्दा हाम्रो हालको प्रतिनिधित्व समवेशी छैन ? छैन भनेर प्रमाणित गर, सक्छौ ? हुती छ ? उनीहरुको देशमा ४५ हजारदेखि २९ लाखसम्म भोटर भएको क्षेत्र हुन हुने, हाम्रोमा जनसंख्याका आधारमा सबै किन हुनुपर्ने ? हुने-नहुने जे पनि भन्दिने क्रान्तिकारी बन्ने होडमा ?
९) लैनचौरको दानापानी
अहिले आएर मधेसको यत्रो चिन्ता हुने विद्वान र राजनीतिज्ञ मुदय––
तिम्रो सीमा मिचिंदा, एसएसबीले बल प्रयोग गर्दा, भारतले पानी थुनेर तिम्रा खेत डुबाउँदा तिम्रो चिन्ता कहाँ घाँस चर्न जान्छ ? तिम्लाई माया गर्ने पल्टेको भारतले तिम्रो पीडामा दुई कौडीको सहुलियत दिन्छ ? तिमीसँग साखुल्ले भईटोपल्नेहरू तिम्रा लागि बोल्दिन आउँछन् कि लैन्चौरमा दानापानी र स्कलरसिप थाप्न जान्छन् ? मधेसका गरिब जनताका यी मौसमी झ्याँसहरुलाई माया छ भन्ने लाग्छ भने तिमी ठूलो भूल गर्दैछौ । आफ्नो इगो साँध्न र यता केन्द्रमा आफू ठूलो पल्टिन नपाएको इगो साँध्न तिमीसँग ‘हो मा हो’ मिलाएका हुन् यिन्ले । यीमध्ये धेरै मधेसको कोटामा सहुलियतमा पढेका या जागिर खाएका या दुबै गरेका या हुने आशा गरेका छन् । सधैं सत्तामै बसिरहने लालसा बोकेर हिँडेका र त्यसका लागि आफ्नो देश छोडेर अर्को देशको चाकरी गरिरहेकाहरुलाई पिठ्युँमै बोकेर हिँडिराख्ने ?
१०) अपराधबाट उन्मुक्ति
मूल कुरामा जाऊँ । मधेस आन्दोलन हाँकिरहेका केही बज्रस्वाँठहरू थुप्रै आपराधिक मुद्दामा छानबिन भइरहेका कुख्यात पात्र हुन् । उपेन्द्र महतोको गौर हत्याकाण्डदेखि राजेन्द्र महोतोको भ्रष्टाचार काण्डबारे नभुलौं । आन्दोलनको आडमा यस्ता गम्भीर प्रकारका मुद्दा फिर्ता लिनका लागि बार्गेनिङ गर्ने उनीहरुको पुस्तौं पुरानो रोगले यसपालि पनि गाँज्ने प्रशस्त सम्भावना छ । माओवादीले युद्धकालमा आफ्ना नेता रिहाइका लागि जसरी बार्गेनिङ गर्थ्यो, मधेसी नेताहरूले पनि त्यस्तै माग राखेर अपराधीलाई छुटाउने प्रपञ्च खेल्दैछन्, चनाखो रहनु नत्र खाँचैसिति ।
र अन्त्यमा,
यो दिनदिनै आफ्नो देशलाई अपमान र अर्काको गुणगान गाउन छाड । आफ्ना नेताहरुलाई वार्ता गर्न भन । सभ्य बहस गर र अरुको पनि चित्त बुझाऊ । सचेत नेपालीको ठूलो संख्या तिमीसँगै उभिनेछ अन्याय भएकै हो भने । होइन, अब महतो या ठाकुर या त्रिपाठीलाई मन्त्री बनाएर या भारतलाई मनपरी गर्न दिएर सबै समाधान हुन्छ भन्ने लाग्छ भने ‘राम राम’ बाहेक केही भन्न सकिनँ । हल्लाको पछि नलाग, सुधार हुन्छ, मिलेर गरौं न ।
साभार ः jaimatanepal.blogspot.com/
